فتق یکی از مشکلات رایج در بدن انسان است که می‌تواند در نواحی مختلف بدن رخ دهد. این عارضه در صورت عدم درمان به موقع می‌تواند منجر به عوارض جدی شود. در این مقاله، به بررسی کامل فتق، انواع آن، دلایل بروز، علائم و روش‌های درمانی می‌پردازیم تا آگاهی بیشتری در این زمینه به دست آورید.
فتق چیست؟ منظور از باد فتق چیست؟
فتق به حالتی گفته میشود که در آن بخشی از بافت یا اندام داخلی بدن از طریق یک نقطه ضعف یا شکاف در دیواره عضلانی یا بافتی که آن را در جای خود نگه می‌دارد، بیرون‌زده یا جا به جا شود. این مشکل می‌تواند در نواحی مختلف بدن اتفاق بیفتد. در اصطلاح عامیانه، فتق گاهی به عنوان “باد فتق” شناخته میشود. این اصطلاح به تورم یا بیرون‌زدگی غیرطبیعی که به دلیل فتق ایجاد میشود اشاره دارد، اما از نظر علمی دقیق نیست و بهتر است از اصطلاحات پزشکی استفاده شود.
انواع فتق در بدن
فتق‌ها می‌توانند در نواحی مختلف بدن ایجاد شوند. در اینجا به برخی از انواع رایج آن اشاره می‌کنیم:
فتق کشاله ران یا اینگوینال
فتق اینگوینال رایج‌ترین نوع آن است که در ناحیه کشاله ران ایجاد میشود. این نوع فتق بیشتر در مردان دیده میشود و زمانی رخ می‌دهد که بخشی از روده یا چربی شکمی از طریق کانال اینگوینال به بیرون جابه‌جا میشود.
فتق فمورال یا فتق رانی
فتق فمورال یا رانی بیشتر در زنان و در ناحیه بالای ران و درست در زیر رباط اینگوینال رخ می‌دهد. این نوع فتق کمتر شایع است اما به دلیل احتمال بالای انسداد، می‌تواند خطرناک باشد.
فتق ناف
فتق ناف زمانی رخ می‌دهد که بخشی از روده یا چربی شکمی از طریق یک نقطه ضعف در ناحیه ناف به بیرون جابه‌جا میشود. این نوع فتق ممکن است در نوزادان، کودکان و حتی بزرگسالان رخ دهد.
فتق برشی – جای سزارین
این نوع زمانی رخ می‌دهد که بخشی از اندام داخلی از طریق جای زخم یا برش جراحی قبلی، مانند جای سزارین، بیرون بزند. معمولاً در محل جراحی‌های قبلی رخ می‌دهد و ممکن است نیاز به جراحی مجدد داشته باشد.
فتق بیضه
فتق بیضه یا اینگوینال اسکروتال زمانی رخ می‌دهد که بخشی از روده یا چربی شکمی به سمت بیضه‌ها جابه‌جا میشود. این نوع معمولاً در مردان رخ می‌دهد و ممکن است باعث تورم و درد در ناحیه بیضه شود.
فتق معده یا فتق هیاتال
فتق هیاتال زمانی رخ می‌دهد که بخشی از معده از طریق دیافراگم به داخل قفسه سینه جابه‌جا میشود. این نوع ممکن است باعث رفلاکس اسید معده به مری شود و علائمی مانند سوزش سر دل ایجاد کند.
فتق تخمدان
فتق تخمدان نادر است و زمانی رخ می‌دهد که تخمدان از محل طبیعی خود جابه‌جا شده و به داخل کانال اینگوینال یا ناحیه دیگری بیرون بزند. این نوع معمولاً نیاز به جراحی دارد.
فتق پروستات
این نوع بسیار نادر است و زمانی رخ می‌دهد که پروستات از محل طبیعی خود جابه‌جا شود. این نوع ممکن است در مواردی مانند بعد از جراحی‌های پروستات رخ دهد.
فتق پرده دیافراگم
فتق دیافراگم زمانی رخ می‌دهد که بخشی از اندام‌های شکمی مانند معده یا روده‌ها از طریق یک شکاف یا نقطه ضعف در دیافراگم به داخل قفسه سینه جابه‌جا شوند. این نوع ممکن است به مشکلات تنفسی منجر شود.
فتق جناغ
فتق جناغ در ناحیه قفسه سینه و در نزدیکی جناغ سینه رخ می‌دهد. این نوع نادر است و ممکن است با علائمی مانند درد در ناحیه سینه همراه باشد.
فتق دیسک کمر
فتق دیسک کمر زمانی رخ می‌دهد که دیسک‌های بین مهره‌ای در ستون فقرات آسیب دیده و بخشی از آن‌ها به بیرون جابه‌جا شود. این نوع می‌تواند به عصب‌ها فشار وارد کرده و باعث درد شدید در کمر و پاها شود.
دلایل ایجاد فتق چیست؟
علت اصلی و رایج فتق
علت اصلی فتق ضعف یا نقص در دیواره عضلانی یا بافت پیوندی است. این ضعف می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود از جمله:
- ضعف عضلانی ضعف در دیواره‌های عضلانی به دلیل عوامل ژنتیکی، سن یا بیماری‌ها می‌تواند باعث بروز فتق شود.
- فشار زیاد روی عضلات: فشار زیاد و ناگهانی روی عضلات مانند بلند کردن اجسام سنگین، زور زدن در هنگام اجابت مزاج یا سرفه‌های مزمن می‌تواند باعث ایجاد فتق شود.
- چاقی: اضافه وزن می‌تواند فشار زیادی روی دیواره‌های عضلانی ایجاد کند و منجر به فتق شود.
- بارداری: در دوران بارداری به دلیل فشار زیاد بر دیواره‌های شکم، احتمال بروز فتق افزایش می‌یابد.
علت فتق در کودکان
فتق در کودکان ممکن است به دلیل ضعف مادرزادی در دیواره‌های عضلانی رخ دهد. این نوع فتق معمولاً در نوزادان نارس بیشتر دیده میشود.
علت فتق در زنان و مردان
اگرچه فتق در هر دو جنس رخ می‌دهد، اما به دلیل تفاوت‌های آناتومیکی، برخی انواع فتق‌ها مانند فتق اینگوینال در مردان شایع‌تر است.
علائم فتق
علائم فتق بسته به نوع و محل آن متفاوت است، اما برخی از علائم کلی فتق عبارتند از:
برجستگی یا تورم قابل مشاهده
در محل فتق ممکن است یک توده یا برجستگی قابل مشاهده و قابل لمس وجود داشته باشد که معمولاً هنگام ایستادن یا فشار آوردن به ناحیه بدتر میشود.
درد یا ناراحتی
فتق می‌تواند با درد یا احساس ناراحتی در محل برجستگی همراه باشد که ممکن است هنگام حرکت یا بلند کردن اجسام بدتر شود.
احساس سنگینی یا فشار
در برخی موارد، فرد ممکن است احساس سنگینی یا فشار در ناحیه فتق داشته باشد.
علائم گوارشی
فتق‌های شکمی ممکن است با علائم گوارشی مانند تهوع، استفراغ یا یبوست همراه باشد.
روش تشخیص فتق
تشخیص فتق معمولاً از طریق معاینه فیزیکی توسط پزشک انجام میشود. پزشک ممکن است با لمس ناحیه مشکوک، برجستگی یا تورم را تشخیص دهد. در برخی موارد، تست‌های تصویربرداری مانند سونوگرافی، سی‌تی‌اسکن یا ام‌آر‌آی برای تأیید تشخیص و تعیین محل دقیق آن استفاده میشود.
روش‌های درمان فتق
درمان فتق بسته به نوع، محل و شدت آن متفاوت است. روش‌های درمانی شامل مراقبت‌های خانگی، دارو درمانی و جراحی است.
مراقبت‌های خانگی
در موارد خفیف، پزشک ممکن است توصیه کند که بیمار از فعالیت‌های سنگین اجتناب کند و با استفاده از لباس‌های حمایتی، فشار روی ناحیه را کاهش دهد.
دارو درمانی
اگرچه داروها نمی‌توانند فتق را درمان کنند، اما می‌توانند به کاهش علائم کمک کنند. داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی ممکن است برای کاهش درد و التهاب تجویز شوند.
جراحی به روش باز و لاپاراسکوپی
جراحی روش اصلی برای درمان فتق است. این روش می‌تواند به دو روش باز یا لاپاراسکوپی انجام شود:
عمل باز
در این روش، یک برش بزرگ در محل فتق ایجاد میشود تا بافت بیرون‌زده به محل اصلی خود بازگردانده و دیواره عضلانی تقویت شود.
عمل لاپاراسکوپی
این روش کم‌تهاجمی‌تر است و با استفاده از برش‌های کوچک و ابزارهای خاص، ترمیم میشود. مزایای این روش شامل کاهش درد بعد از عمل و زمان بهبودی کوتاه‌تر است.
عمل فتق اورژانسی چیست؟
در مواردی که فتق به سرعت بدتر شود و با عوارضی مانند انسداد روده یا نرسیدن خون به بافت‌های جابه‌جا شده همراه باشد، جراحی اورژانسی ضروری است. این نوع جراحی باید فوراً انجام شود تا از مرگ بافت و عوارض جدی‌تر جلوگیری شود.
دکتر سید مجید سادات منصوری یکی از بهترین و مجرب‌ترین جراحان عمومی در زمینه درمان فتق است. با سال‌ها تجربه و تخصص در انجام جراحی‌های فتق به روش‌های باز و لاپاراسکوپی، توانسته است نتایج بسیار خوبی را برای بیماران خود به ارمغان بیاورد. اگر به دنبال درمان فتق با کمترین عوارض و بهترین نتایج هستید، ایشان می‌تواند گزینه مناسبی برای شما باشد.
اگر فتق درمان نشود چه میشود؟
عدم درمان فتق می‌تواند منجر به عوارض جدی و گاهی اوقات خطرناک شود. برخی از این عوارض شامل:
- انسداد روده: می‌تواند باعث انسداد روده شود که منجر به درد شدید، تهوع، استفراغ و یبوست میشود.
- نکروز (مرگ بافت): در صورتی که خون‌رسانی به بخشی از بافتی که فتق کرده است قطع شود، ممکن است بافت دچار مرگ شود که این وضعیت نیازمند جراحی فوری است.
- عفونت: در مواردی که باعث نکروز شود، احتمال عفونت نیز افزایش می‌یابد که می‌تواند خطرات جدی برای سلامتی بیمار ایجاد کند.
- افزایش اندازه فتق: در صورت عدم درمان، می‌تواند بزرگ‌تر شود و مشکلات بیشتری ایجاد کند که درمان آن نیز دشوارتر خواهد بود.
سخن پایانی
فتق یکی از مشکلات شایعی است که می‌تواند در نواحی مختلف بدن رخ دهد. این مشکل در صورت عدم درمان به موقع، ممکن است منجر به عوارض جدی شود. از این رو، تشخیص زودهنگام و درمان مناسب آن اهمیت بسیاری دارد. بسته به نوع و محل آن، درمان‌ها می‌تواند شامل مراقبت‌های خانگی، دارو درمانی یا جراحی باشد. دکتر سید مجید سادات منصوری به عنوان یکی از بهترین جراحان عمومی در این زمینه، می‌تواند به بیماران کمک کند تا با اطمینان از درمان‌های پیشرفته و مناسب بهره‌مند شوند.
منبع: اقتباس شده از clevelandclinic و healthline و hopkinsmedicine
