آیا می‌دانید در هر ده ثانیه یک نفر به دلیل عوارض دیابت در دنیا جان خود را از دست می‌‌دهد ؟ دیابت یکی از ده دلیل اول مرگ و میر در جهان است بخش مهمی از بودجه وزارت بهداشت به دیابتی‌ها اختصاص داده می‌شود بیماران دیابتی برای حفظ سلامتی‌شان دو تا سه برابر بیشتر از افراد غیر دیابتی هزینه صرف می‌کنند .
حدود ۹۰ درصد از دیابت نوع ۲ (T2DM) که رایج ترین شکل از نوع دیابت میباشد، مربوط به چربی بیش از حد بدن است ، یعنی با بروز چاقی مفرط ، ریسک ابتلا به دیابت به مراتب بالاتر می رود .
کمتر از ۱۰ درصد افراد در معرض ابتلا به دیابت هستند که از هر چهار نفر ، یک نفر چاق است .
جراحی چاقی و جراحی متابولیک موثرترین روش درمانی برای دیابت نوع ۲ و افرادی که مبتلا به چاقی مفرط همراه با دیابت هستند میباشد .
این روش منجر به بهبودی در تمامی عوارض و مشکلات ناشی از دیابت و چاقی میگردد .
دیابت نوع ۲ :
۹۵ درصد دیابت ، از نوع ۲ می باشد و چاقی عامل اصلی برای این نوع دیابت است ، چنان که زنگ خطر شیوع دیابت در سراسر جهان در ارتباط با تغییر در مدل تغذیه جامعه امروزی و البته در زمینه مساعد ارثی به صدا درآمده است.
دیابت نوع ۲ منجر به بسیاری از مشکلات سلامتی از جمله بیماری های قلبی ، عروقی ، سکته مغزی ، خونریزی در شبکیه و نابینایی ، نارسایی کلیه‌ها ، اختلالات اعصاب محیطی ، قانقاریا و سیاه شدن انتهای انگشتان ، ناتوانی جنسی ، افسردگی و غیره می‌شود .
مرگ زودرس ناشی از دیایت نوع ۲ به میزان ۸۰ درصد افزایش یافته است و امید به زندگی را ۱۲ تا ۱۴ سال کاهش داده است .
درمان معمول برای دیابت نوع ۲ را می‌توان به تغییر در سبک زندگی ( کاهش وزن، رژیم غذایی مناسب، ورزش ) و داروهای ضد دیابت محدود نمود .
نظارت پزشکی و پایبندی به رژیم درمانی تجویز شده ممکن است به کنترل سطح قند خون بالا کمک کند اما داروها و تغییر سبک زندگی دلیل اصلی بهبود بیماری میباشد.
واقعیت چیز دیگریست، دیابت نوع ۲ با گذشت زمان بدتر می شود و نیاز به تعداد و تنوع بیشتر دارو یا دوز بالاتری برای کنترل قند باعث شده است که این بیماری جزو بیماری های مزمن و پیشرونده محسوب گردد.
جراحی دیابت ( جراحی متابولیک و جراحی چاقی برای دیابت نوع ۲ ) تقریبا تمامی افراد چاقی که مبتلا به دیابت بوده‌اند و تحت عمل جراحی چاقی قرار گرفته اند، در وضع دیابت آنها بهبود قابل توجهی حاصل شده است .
جراحی چاقی بر روی بیش از 135,000 بیمار دیابتی نشان از تاثیر واضح جراحی در بهبود بیش از ۷۰ درصد از بیماران دیابت نوع ۲ به طرق زیر می‌شود :
1- کاهش قند خون و تنظیم گلوکز در اولین روزهای پس از جراحی .
2- قطع داروهای خوراکی ( یا کاهش مصرف آنها ) و نیز کاهش میزان تزریق انسولین مورد نیاز در هفته‌های اول پس از عمل .
3- بهبود مشکلات سلامتی ناشی از دیابت، نظیر بهبود وضعیت عملکرد کلیه‌ها و کاهش خطرات عوارض چشمی و قلبی-عروقی دیابت .
4- علائم بیماری به مرور، طی مدت یکسال بهبود پیدا میکند و تولید انسولین بتدریج افزایش می‌یابد و همچنین حساسیت سلول‌های گیرنده انسولین به میزان بارزی افزایش پیدا میکند .
انواع روش‌های جراحی متابولیک ( جراحی دیابت – جراحی چاقی ) :
روش‌های مرسوم جراحی چاقی و جراحی متابولیک و اثرات آن بر روی دیابت نوع ۲ عبارتند از :
بای پس معده :
در این عمل با جدا کردن جزء کوچکی از معده و اتصال آن به اواسط روده باریک، مسیر دستگاه گوارش به شکل جدیدی تغییر میکند که غذا به محض ورود به بخش کوچکی از معده، فورا وارد روده باریک شده و هورمون‌هایی که مولد انسولین است را ترشح می‌نماید. جذب محتویات غذایی در روده باریک کاهش یافته و به این ترتیب کاهش وزن نیز اتفاق میافتد. بهبودی دیابت در این عمل تا حدود ۸۰% گزارش شده است و قبل از کاهش وزن در بیمار، دیابت مداوا میگردد.
مینی بای پس معده :
در این روش بخشی از معده بصورت کشیده و لوله‌ای از مابقی معده جدا می‌شود و با قوسی از اواسط روده باریک متصل یا به اصطلاح آناستوموز می‌شود. تفاوت تکنیکی این روش با روش قبلی در تعداد نقطه اتصال یا اناستوموز است که در روش مینی بای پس معده یک نقطه و در روش بای پس معده دو نقطه مورد دوخت و دوز قرار می‌گیرد. نتایج مینی بای پس معده در کنترل طولانی مدت دیابت و چاقی در بررسی آماری بهتر از روش بای پس معده گزارش شده است.
اسلیو معده :
در این عمل ۸۰% معده به صورت طولی بریده و قطع می‌شود به طوری که معده باقیمانده به شکل موز در می‌آید و حجم آن معادل سه قاشق غذا خوری میگردد. معده بریده شده بطور کامل از شکم خارج می‌شود و لذا عمل، غیر قابل برگشت است. با انجام این روش جراحی بخش عمده هورمون اشتها ( بنام هورمون گره لین ) که در متابولیسم قند با اثر مهاری روی انسولین تاثیر میگذاشت حذف می‌شود و منجر به کاهش واضح اشتها و نیز باعث افزایش سطح انسولین خون با صرف غذای پر کربوهیدرات میگردد. کاهش هورمون اشتها بطور غیر مستقیم می‌تواند منجر به تولید هورمون‌های واسط گردد که در تولید انسولین و افزایش اثر آن نقش بسزایی دارند. نتایج آماری حاکی از تاثیر بیش از ۶۰% این عمل در کاهش وزن و قند خون است، این عمل در کاهش وزن افراد غیر چاق به میزانی که در اصلاح دیابت اثر دارد چندان موثر نیست.
اسلیو معده همراه با سوئیچ اثنی عشر :
این عمل جراحی علیرغم پیچیدگی و سخت بودن تکنیک آن، نتایج بسیار عالی در درمان دیابت به میزان بیش از ۹۰% دارد و علی الخصوص در درمان دیابت های مقاوم به انسولین نقش بسیار موثری ایفا میکند. در جریان این عمل، ابتدا معده بطور استاندارد اسلیو می‌شود و حجم آن به ۲۰% و یا کمی بیشتر می‌رسد سپس اثنی عشر در ۲-۳ سانتی متری دریچه خروجی معده (پیلور) قطع میگردد و به اواسط روده باریک اتصال می‌یابد. نحوه اتصال ابتدای اثنی عشر با اواسط روده باریک می‌تواند با یک آناستوموز قوسی شکل و یا با دو آناستوموز بصورت رو-آن-وای انجام پذیرد. حاصل این روش جراحی در درمان بیماران دیابتی عبارت است از کاهش تولید هورمون‌های مهار کننده انسولین، افزایش تولید انسولین، و نهایتا حساسیت بیشتر گیرنده‌های انسولینی به آن. مجموعه این اتفاقات منجر به افزایش متابولیسم گلوکز و تنظیم قند خون بیمار درطی اولین روزهای پس از عمل جراحی می‌شود و در صورت چاق بودن فرد، اصلاح دیابت بسیار زودتر از کاهش وزن بیمار اتفاق میافتد.
بیانیه انجمن بین المللی دیابت در زمینه بهبود دیابت نوع ۲ با انجام جراحی به شرح زیر است :
در سال ۲۰۱۱ متخصصین دیابت و غدد ، جراحان و کارشناسان سلامت عمومی در دومین کنگره جهانی در زمینه اقدامات درمانی برای دیابت نوع ۲ در شهر نیویورک گردهم آمدند. با توجه به مدارکی که این کارشناسان مطرح دنیا ارائه کردند، موسسه بین المللی دیابت با انتشار بیانیه‌ای خواستار در نظر گرفتن جایگاهی برای جراحی دیابت به عنوان اولین روش درمانی دیابت نوع ۲ شدند.
در این سند توافق شده است که :
1- علاوه بر درمان‌های رفتاری و تغذیه‌ای در جراحی چاقی ، یک گزینه مهم برای بهبود دیابت در بیماران مبتلا به چاقی مفرط در نظر گرفته شود .
2- جراحی‌های چاقی و متابولیک، راه حل مناسبی برای افراد چاق و غیر چاق مبتلا به دیابت نوع ۲ که با دارو درمان نشده‌اند میباشد .
3- جراحی ، گزینه مناسبی برای مداوای افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ با BMI>=30 که به روش های معمول درمان دارویی در دیابت جواب نداده‌اند .
4- جراحی دیابت برای درمان دیابت نوع ۲ مقرون به صرفه است ، در حالیکه هزینه های استفاده دراز مدت از داروهای خوراکی و یا انسولین تزریقی به مراتب بیشتر است .
5- ریسک عوارض جانبی و مرگ میر ناشی از جراحی دیابت پایین است و شبیه به آنچه در روند جراحی برداشتن کیسه صفرا پذیرفته شده است میباشد .
6- جراحی متابولیک و جراحی چاقی برای دیابت نوع ۲ شامل مراقبت‌های مستمر چند جانبه، آگاهی بیمار، پیگیری و معاینه‌ی بالینی بیمار نیز میباشد . همچنین انتخاب روش جراحی باید با حداقل خطرات و حداکثر تاثیرات در درمان همراه باشد .
