درمان سنگ کیسه صفرا، عمل جراحی برداشتن کیسه صفرا به روش لاپاراسکوپی (کوله سیستکتومی) میباشد.
کیسه صفرا عضو گلابی شکلی است که در زیر لوب راست کبد قرار گرفته ودرمسیر مجرای اصلی صفراوی با انشعابی از آن جداشده و مواد صفراوی مازادی که از کبد ترشح می شود را در خود ذخیره می کند . این صفرای ذخیره شده درصورت لزوم و درشرایطی که فرد مواد غذایی پرچربی را مصرف کرده باشد، با انقباض کیسه صفرا به درون اثنی عشر تخلیه می گردد .
صفرا مایعی طلایی رنگ، تلخ مزه، و قلیایی است و از ترکیب املاح صفراوی، لسیتین و کلسترول ایجاد شده است . بالانس این مواد، مایع هموژن ویکنواختی را درون کیسه صفرا ایجاد میکند که درصورت تغییر میزان هریک از آنها ، رسوب کلسترول یا املاح صفراوی درمایع درون کیسه صفرا، ایجادخواهدشد . این رسوبات هسته اولیه سنگ کیسه صفرا را تشکیل میدهد که بتدریج به تعداد وسایز آنها افزوده میشود.
ازجمله عللی که باعث ایجاد سنگ کیسه صفرا می شود ، تنبلی و کاهش ژنتیکی قدرت انقباض کیسه صفرا، افزایش کلسترول وچاقی، کاهش وزن زیاد پس از اعمال جراحی چاقی یا متعاقب رژیم درمانی سخت، برخی اختلالات خونی و همولیتیک مانند تالاسمی، اسفیروسیتوز، کم خونی داسی شکل و غیره است که باعث ازدست رفتن گلوبولهای سرخ و بالمال موجب افزایش املاح ورنگدانه های صفراوی ورسوب درکیسه صفرا میشود.
دربسیاری ازموارد، بیماری سنگ کیسه صفرا بدون علامت وخاموش است و بعضا درحین سونوگرافی شکم بطور اتفاقی یافت میشود؛ درنتیجه اقدام درمانی خاصی نیاز ندارد .
علائم بیماری سنگ کیسه صفرا ، شامل درد خفیف تا متوسطی است که در زیر جناغ یا در سمت راست و بالای شکم درزیر آخرین دنده احساس میشود وگاهی به شانه راست یا پهلوی راست وبندرت به پشت جناغ سینه انتشار می یابد. درد دراکثر موارد متعاقب مصرف یک غذای چرب و سنگین مثل تخم مرغ، آبگوشت، پیتزا و غیره ایجاد میگردد ودراکثر موارد خود بخود پس ازساعاتی رفع میشود و بندرت منجر به استفراغ وتداوم درد ونهایتاً مراجعه به اورژانس برای تزریق مسکن یا مخدر میگردد. گهگاه دیده میشود که بیمار باعلائم نفخ شکمی بدون درد ونیز احساس پری در ناحیه معده که معمولا پس از صرف غذای چرب ایجاد میشود به پزشک مراجعه میکند.
تشخیص بیماری با انجام سونوگرافی از کبد و مجاری صفراوی است که سایه سنگ کیسه صفرا دیده می شود . در صورتی که سنگ کیسه صفرا در محل مجرای خروجی کیسه گیر کند، صفرای درون کیسه بتدریج غلیظ وعفونی میشود و باعث ضخیم شدن جداره کیسه صفرا میگردد. حاصل این اتفاق بروز تب ولرز، دردشدیدشکمی در زیر دنده راست ، تهوع واستفراغ وکاهش اشتها وبدی حال عمومی است که درچنین وضعیتی باید سریعا بیمار را بستری و تحت عمل جراحی قرار داد. گاهی ممکن است سنگریزه ای از کیسه صفرا به سمت مجرای آن حرکت کند وپس ازعبور از مجرای سیستیک، وارد مجرای اصلی صفرا شود ودرقیف انتهایی آن به دام بیفتد. دراین حالت درد بسیار شدید و چنگ زننده ای در ناحیه بالای شکم ایجاد میشود وعوارضی نظیر یرقان، التهاب لوزالمعده (پانکراتیت)، وگاهی گشادی و متعاقب آن، عفونت مجاری صفراوی داخل کبدی بوجود می آید که این موردآخر، اکثرا بدلیل تجمع تعداد بیشتری از سنگهای صفراوی میباشد.
درمان سنگ کیسه صفرایی که حتی یکبار علامت دار شده، جراحی برداشتن کیسه صفرا است که معمولا به روش جراحی لاپاراسکوپی انجام می شود .
در این روش با ایجاد سه یا چهار سوراخ ۵ تا ۱۰ میلیمتری ، عمل جراحی را با ابزار بسیار ظریفی انجام می دهیم و کیسه صفرا رابطور کامل برمیداریم و از یکی از همان سوراخها خارج میکنیم. در این شیوه بدلیل اینکه جدار شکم باز نمی شود ، درد بعد ازعمل بسیار ناچیز است و بازگشت بیمار به کار و زندگی عادی معمولا در طی چند روز پس ازعمل جراحی امکان پذیرخواهدبود. بیمار روز بعداز عمل با رژیم غذایی مایعات وسپس رژیم سبک، ترخیص میشود و تا چندماه که کالیبر مجرای اصلی صفرا بطور جبرانی کمی گشاد شود بهتر است از مصرف غذاهای چرب وسرخ کردنی پرهیز نماید .
